ALEVİ KIZILBAŞLARDA MÜRŞİDLERİN MUCİZELERİ ,GÖSTERDİKLERİ KERAMETLER BATINİLİKTE NE ANLAMA GELİYOR.

Bilginin en büyük düşmanı bilgisizliktir.Bildiğini zannetmektir

Alevi mürşidlerinin velayetnameleri, menakıbnameler ve sözlü olarak halk tarafından anlatılan efsaneler,mitolojik hikayeler tarihsel ve toplumsal koşulların süzgecinden ve kuşaktan kuşağa aktarılırken farklılaşmalar da oluşmuştur.
Kutsalın veya kahramanın aktarım süreci için kültürel belleğe işaret etmek gerekir. Çünkü kültürel belleğin biyolojik olarak aktarılması, canlı tutulması mümkün değil, kahramanın veya kutsallaştırılan kişinin ardılları veya birincil akrabalarının bu efsaneleri , kerametleri tekrarlayamayacağı için burada gösterilen kerametlerde menakıbnamelerde falancanın tanıklığına dayandırılarak hikaye edilmesi ileri sürülmektedir.

Şimdi kimliğin kutsallaştırmak için dört aşamalı süreci bilmemiz lazım. Bu süreç somutlaştırma ,bağlanma ,ritüel ve mit olarak tamamlanır.Somutlaştırma kutsallaştırdığımız kişinin bir neden ,ihtiyaçtan ortaya çıkmasıdır.Örneğin bir çok alevi köyünde kutsallaştırılmış yatır,taş ,ağaç,dağ tepe,ev,su gibi nesneler vardır.Simgesel olarak kutsal ile arasındaki bağı kuran bu kutsiyetlerin hep bir amacı olmuştur. Hastalıklara şifa , koruyucu , güç verici içsel huzur vermesi , veya felaketlerden korunmak için orda bulunan bir özellikle varlıklarını korur ve sürdürürler
Bağlanmada keramet boyutu ile toplumsal kabul boyutu velinin öldükten sonrada kerametini göstermesi toplumsal kabue dönüşür. Tabi bu durum az önce söylediğimiz gibi kulaktan kulağa ,kuşaktan kuşağa aktarılan bilgilerin mübalalı şekilde artarak sürmesi ile oluşmuştur.Örneğin velinin belirli günlerde mezarından kalkıp cenk edip sancağı ile geri dönmesi ,kılıcından kan damlaması,kötü niyetli gelenler olduğunda onları çarpması ,ehlibeyt ile ilişkili hikayelerin anlatılması örnekler verilebilir.

Ritüel boyutu ise kutsallaştırılan mekanların dışında ve içindeki davranışlarımızın adab usül ile girilip çıkılması oradaki kutsalın isteklerini yerine getirmesi için inanmalarını sağlamak , inandıklarında daha çok mutlu olacağına , psikolojik olarak çok rahatlayacaklarının ritüel boyutuyla verilmesidir.

Son olarak mit kutsalla koruma amacına yönelik işlev görür.
Mitlerde kullanılan motif semboller normal yaşamda karşılaşamayacağımız hayal ürünü nesneler içerir .Kuşaktan kuşağa aktarılarak efsaneleşmiş bu efsaneler bir velinin veya kutsalın yetiştirilmesinde kullanılan motifleri akıl hocasının direktifleri ile içsel yolculuğunun başlaması tamamladıktan sonra dönüş yolculuğuna girmesiyle hakkettiği ünvanı almasıyla verilecek ünvanla kamil insan olacaktır.
Bu yolculukta kahramanın bir kuyuya inmesi, mağaraya girmesi ,düşmesi, zindana atılması, balinanın midesinde olması .Bu karanlık yerlerin yeni enerjilerin oluşturulduğu yerlerdir.Şimdi örneklemeyi Sarı Saltuk üzerinden verelim.

Örneğin yedi başlı ejderha yedi nefsi yenmesi kamilliğe evrilmesini sağlayıp topluma turap olmasıdır. Diğer anlamı ise ejderha motifinin kahramana yeni enerjiler vermektir.Enerjiyle dolan kişi kaos kargaşa ile mücadele etmesi (normalde kaos ve kargaşa kişinin bilincinde)bazende kahraman bir çıkmaza girdiğinde örneğin Sarı Saltuk Lazoğullarından kafir beyinin kalesinde ejderhayla savaşırken kılıcını kullanmayı unutması ,Hünkara malum olur hemen Hızırı gönderir . Burada Hünkar bilgeliğini yol göstericiliğini göstermiştir.Akıl hocası olarak rehberlik eder.
Sarı saltuğun bilinçlenmeye doğru atılan adımda ejderha kahramanın gölgesini temsil eder. Onun benliğini büyülü bir şekilde ele geçiren ötekileşmiş duyguların tesirinde olduğunu gösterir. Kullanılan kılıç tahta kılıçtır.Sembolik anlam ve motifsel bir özelliği de barışın hakimiyetin sembolüdür.

Kahraman, akıl hocası rehberi Hace Bektaşın ve Hızırın yardımıyla bilinçaltında ait güç tarafından yok edilmekten kurtulur.
Kahramanlar ejderhayı öldürdükten sonra çok susadım diyerek dört beş yeri kazar arı tertemiz su çıkar. Burada su kahramanın ötekileşmiş bilinç altıdır.Ögelerden arındığını sembolize eder. Metaforik açıdan su bilinçaltıdır ve su daki canlı bilinç kişiliğini bastıran ve güçsüz bırakılması yenilmesi ve kontrol edilmesi gereken bilinçaltı yaşamı yada enerjisidir. Çünkü su arketipsel nesneler arasında arınmayı sağlayan ögedir. Su ,psikolojik açıdan bilinçaltında saklı olan yaşam gücünü temsil eder.
Mitoloji kolektif bellekte iz bırakması istenilen birtakım hakikatlerin sembollerle de olsa özün varlığını sürdürmesini sağlamak için işlev görmektedir.Mitolojinin kendine özgü sembolik dilinin güvenirliği yüksek bilgi ve belgelerin ışığında deşifre edilmesi gerekmektedir.
Sonuç olarak alevliğin geleneksel sözlü aktarımında ve yazılı kaynaklarında bir çok veli mürşidin yaşamlarını konu alan ürünlerde bu efsaneler ,mitolojik hikayeler birbirinin tekrarıdır.Cenknamelerde Ali de gödüğümüz ejderha motifi Anadolu ilkçağ uygarlıklarının bir tekrarıdır.Hristiyan azizlerinde sonra Battal Gazi Eba Müslim ,Hünkar Hace Bektaş Veli ,Sarı Saltuk, Akyazılı ,Demir Baba ,sucaddin Veli Seyyid Gazi gibi …bu mitolojik hikayelerdeki yığın sembollerin motiflerin ne anlama geldiğini çözümlediğimizde bize ve yolumuzun değerlerinin kolay inşaasının olmadığını , insanların pir mürşid yetiştirirken çok zor aşamalardan geçtiğini göreceğiz.Aşk ile…
Sosyolog /İbrahim Ergin